„ MÓWI SIĘ, ŻE UCHO JEST TYLKO BRAMĄ DO TEGO,
CO SŁYSZYMY,
BO SŁYSZYMY MÓZGIEM…”

Jakiś czas temu byłam na szkoleniu „Zaburzenia przetwarzania słuchowego..” – bardzo dużo ciekawych i użytecznych w praktyce pedagogicznej informacji się dowiedziałam…

Ale cóż to jest to „przetwarzanie słuchowe” ???

Aby zacząć mówić o przetwarzaniu słuchowym należy na początku rozróżnić pojęcia: SŁYSZENIE i SŁUCHANIE

SŁUCH  to zmysł, z fizjologicznego punktu widzenia ucho przyjmuje fale dźwiękowe, jest to zdolność wrodzona, o ile nie są uszkodzone fizyczne struktury.

SŁUCHANIE to zachowanie, w którym uwaga skierowana jest na to, czego słuchamy. Jest to zdolność wyuczona.

Można więc słyszeć, ale nie słuchać…  zastanówmy się – często tak bywa..-)

Przetwarzanie słuchowe – czym więc ono jest….

Aktywne, świadome słuchanie ma związek z rozumieniem znaczenia odebranych informacji słuchowych i zależy również od asymetrii czynnościowej półkul mózgowych, właściwego przekazywania informacji słuchowej przez połączenia międzypółkulowe oraz od funkcji poznawczych, takich jak uwaga i pamięć słuchowa[i].

Słyszenie to proces aktywny, to wieloetapowe i interaktywne procesy przetwarzania informacji akustycznej – analiza na poziomie zmysłowym oraz analiza na poziomie znaczeniowym i gramatycznym[ii]

Słyszenie determinuje prawidłowa budowa i fizjologia narządu słuchu oraz różnorodność bodźców dźwiękowych płynących do ucha z otoczenia[iii]. Zaraz po urodzeniu noworodek wykazuje odruchy i reakcje na dźwięki głośne i ciche, dziecko odwraca głowę
w stronę źródła dźwięku. Układ słuchowy dziecka musi się jednak rozwinąć – małe dziecko słyszy bowiem dźwięki, lecz nie potrafi ich rozpoznać, a tym samym zrozumieć. Dopiero pod wpływem gromadzonych bodźców percepcyjnych wykształcają się w korze mózgowej szlaki słuchowe, dzięki którym słyszany dźwięk staje się zrozumiały, zidentyfikowany i zapamiętany[iv]. Jest to podstawą do rozwoju mowy.                                                                                    

W procesie uczenia się języka słyszenie staje się podstawą rozumienia, a przez to bazą do rozwoju mówienia. Małe dziecko odwraca się , gdy słyszy głos matki (słyszenie i słuchanie), macha na „do widzenia”(rozumienie), na długo zanim nauczy się wymawiać słowa: „pa,pa” (mowa)[v].

Co jednak, gdy słyszy a nie rozumie? Słyszy a nie słucha..?

Mówimy wtedy o zaburzeniach przetwarzania słuchowego.

Jeżeli po wykonanych badaniach audiologicznych słuchu lekarz stwierdza, że słuch dziecka jest prawidłowy –„ dziecko słyszy dobrze” ( najczęściej tak jest) to uszkodzenie całego procesu przetwarzania jest możliwe w wyższych partiach słuchowych CUN.

Objawy zaburzeń przetwarzania słuchowego – niezdolność do:

- rozumienia mowy,

- rozumienia mowy np. w hałasie,(w dużej grupie w przedszkolu, ale w domu jest ok.)

- rozumienia mowy zniekształconej, niewyraźnej

- krótki czas utrzymania uwagi, szybka męczliwość (to dzieci, które nie mogą się skupić na słuchaniu bajki itp.)

- trudności w lokalizacji dźwięku

- nadwrażliwość słuchowa – przy narażeniu na hałas dzieci te zatykają uszy, przeszkadza im dźwięk

- problem ze zrozumieniem dłuższych wypowiedzi lub skomplikowanych instrukcji słownych pomimo uważnego słuchania

- problem ze zrozumieniem informacji – dzieci proszą o powtórzenie

- dzieci te mogą wolno reagować na informacje słuchowe - tak jakby potrzebowały więcej czasu – odroczone odpowiedzi, długo się zastanawiają nad odpowiedzią

 Dzieci ze stwierdzonymi zaburzeniami słuchu w sytuacji 1:1 (sam na sam
z nauczycielem, rodzicem, terapeutą) funkcjonują zupełnie prawidłowo,
ich funkcjonowanie znacznie się pogarsza na tle hałasu, szumu, w większej grupie!

Jakie mogą być przyczyny?

Przyczyn można dopatrywać się pośród czynników zewnętrznych, jak i również uwarunkowań genetycznych. Mogą to być:

- WYSIĘKOWE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO (podkreślam to, bo to jedna
z najczęstszych przyczyn u dzieci!!!!)

- częste drenaże ucha

- wcześniactwo

- niedotlenienie w czasie porodu

- zapalenie opon mózgowych

- urazy głowy, nowotwory, inne uszkodzenia        

- predyspozycje genetyczne – dysleksja

- opóźnienia i zaburzenia w dojrzewaniu CUN[vi]

Najczęściej występującą przyczyną u dzieci są niedosłuchy przewodzeniowe powodujące tymczasowe ograniczenie słyszenia (tj. np. gdy ucho zewnętrzne lub środkowe funkcjonuje nieprawidłowo). Ale przez co.. a no przez jakiś uraz, zablokowanie woskowiną, jakimś ciałem obcym – np. owadem, koralikiem itp. , infekcją ucha, uszkodzeniem błony bębenkowej lub deformacją genetyczną.  Dlatego też warto się tu przyjrzeć jak dbamy o uszy dzieci, czy zwykły katar, alergia nie powoduje czasem gromadzenia się w uchu środkowym płynu, który upośledza działanie tego jakże ważnego zmysłu…Także zapalenia i przerost migdałków może być przyczyną upośledzenia działania słuchu…

Najważniejsza jest wnikliwa obserwacja, badania u otolaryngologa, audiologa, a w razie występowania wyżej wspomnianych problemów u dzieci przechodzących przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego zaleca się diagnostykę i późniejszą rehabilitację wyższych funkcji słuchowych.

BARDZO PROSZĘ RODZICÓW O ROZWAGĘ
 I ZAINTERESOWANIE TEMATEM!!!

mgr Anna Obłudek

nauczyciel wychowania przedszkolnego, logopeda