|
Przedstawiamy wszystkim zainteresowanym propozycję ćwiczeń z zakresu zabaw językowych z wykorzystaniem onomatopei. Praca z onomatopejami ma za zadanie ogólną stymulację językową małych dzieci tj. od około 3 roku życia, jak również jest wręcz niezbędna w pracy z dziećmi alalicznymi (brak rozwoju mowy) oraz dziećmi, u których występują poważne opóźnienia w rozwoju mowy. Praca z onomatopejami ma za zadanie: ćwiczenia mowy biernej i czynnej (rozumienia i mówienia) ćwiczenia słuchu awerbalnego (różnicowanie dźwięków pochodzących z naturalnego otoczenia) ćwiczenie systemu leksykalnego i formy gramatycznej wypowiedzi Do pracy z onomatopejami należy przygotować ilustracje – wyraźne i czytelne dla dziecka. Każdą ilustrację należy dziecku opowiedzieć łącząc z ilustracją konkretny wyraz dźwiękonaśladowczy (onomatopeję). Szczególne możliwości do opowiadania stwarzają obrazki sytuacyjne, na których dostrzec można związki przyczynowo - skutkowe między zdarzeniami (lub wyobrazić sobie te związki). Istota ćwiczeń polega na nauczeniu dziecka onomatopei oraz pobudzeniu dziecka do aktywności językowej początkowo w formie biernej ( dziecko - słucha, logopeda, rodzic, terapeuta – mówi) a następnie w formie czynnej (dziecko wypowiada onomatopeje i próbuje wg podanego wcześniej wzoru redagować własne wypowiedzi). Dla celów terapeutycznych zebraliśmy 106 onomatopei, które występują w naszym języku i ułożyliśmy je w kategorie tematyczne. Zapewne nie wyczerpują zagadnienia, ale w dużej części je realizują. Ilustracje z poszczególnych podgrup mogą być ze sobą łączone, kiedy chcemy opowiedzieć dziecku jakąś historyjkę np. o koniku: Konik jedzie i stuka podkuwkami klap. Klap. Woźnica pogania konia, aby jechał prędzej – cmoka i wola na niego – wio! Konik jedzie szybko więc zmęczył się: parsa i rży (jak?). Kiedy konik dojechał do celu – woźnica zatrzymuje go mówiąc prr. Itd.., itp… Podobne opowiadania można tworzyć o kotku i innych zwierzątkach. Wszystko zależy od inwencji i pomysłowości osoby prowadzącej z dzieckiem zabawy z onomatopejami. Oto wykaz onomatopei wg 6 kategorii: Odgłosy pojazdów, Odgłosy przedmiotów, Dźwięki instrumentów, Głosy ludzi, Głosy zwierząt, Dźwięki sytuacyjne. Odgłosy pojazdów: Odpalanie starego samochodu ; trum, trum Jedzie stary samochód: brum, brum Samochód trąbi: ti- tit, pi- pip Informacja o odjeździe autobusu; drn, drn Otwieranie drzwi automatycznych w autobusie; psss Jedzie pociąg; cz,cz,cz Zatrzymanie pociągu; czszsz Straż pożarna; e-u Karetka pogotowia: i-u Policja: e-o Pociąg towarowy: fu-fu Odgłosy lokomotywy; uch, buch, uf, puch lokomotywa gwiżdże: u-u-uuu Jedzie lokomotywa: tuk,tuk Płynie motorówka: dź, dź, dź Leci samolot: żżż Odgłosy przedmiotów: Mały zegarek; cyk, cyk Dzwonek; dzyń, dzyń Dzwoneczki; deń, deń Dzwon; bim- bam Zegar ścienny: tik- tak Pracuje wiertarka: dż,dż,dż Pękł balon: trach, buch Uchodzi powietrze z balonika: sss Dzwoni budzik: dry, dry Dzwoni telefon: dryń, dryń Gwiżdże czajnik z korkiem: iiiii W czajniku gotuje się woda: szszsz Nożyce: ciach, ciach Dźwięki instrumentów: Bębenek: bum, bum Skrzypce: li, li, li Trąbka: tra, ta, ta ta, ta Gitara: plum, plum Flet: fi, fi, fi Cymbałki: bim, bim, bim Tamburyno: sza, sza, sza Głosy ludzi: Kichanie: a- psik Kaszel; yhy, yhy Dzieci śpiewają: la, la, la Dziecko płacze; e,e,e Śmiech chłopca: hi, hi, hi Śmiech mamy: ha, ha, ha Śmiech taty: ho, ho, ho Śmiech babci: he,he,he Śmiech dziadka: hu-hu, hu Głosy zwierząt: Ryk słonia: yyy Kukułka: ku- ku Indyk: gul, gul Konik polny: cyt, cyt Gąska: sss, gę, gę Osa: bzz Rybka w wodzie: plum, plum Ucieka zajączek: hyc, hyc Mruczy miś: mmmm Leci trzmiel: www Grucha gołąb: gruchu, gruchu Ryczy osiołek; i-ja Kraczą wrony; kra, kra Klekocze bocian: kle, kle Gdaczą kury; ko, ko Pieje kogut: kuku-ryku Kot mruczy: mirr, mirr Kot miauczy; miau, miau Galop konia: klap, klap Koń rży: iha- ha Koń parska: prr Świnka chrumka: chrum, chrum Świnka kwiczy: kwik, kwik Krowa muczy: muuuu Kaczka kwacze: kwa, kwa Owca beczy; beee Koza meczy: meee Pies szczeka: hau, hau Pies warczy: wrrrr Wilk wyje; a- uuu Wilk kłapie zębami; kłap, klap Ćwierkają wróble: ćwir, ćwir Odlatuje ptaszek: frr Żaba: uła- kła, kła, kum, kum, rech, rech Wąż; sss Skomli szczeniak: ńńń Kurczątko; pi,pi Sowa; uhu, uhu Lew; yhh Tukan; tuk, tuk Dźwięki sytuacyjne: Strzelanie: pif- paf Zmarznięte ręce: chu-chu Piłka: w bramce; gol Upadek: bach, bach Kapanie wody: kap. kap Szorowanie podłogi: szuru, szuru Pranie: chlupu, chlupu Zimno: brr Rozmowa przez telefon: halo- halo Stukanie do drzwi: puk, puk Nawoływanie w lesie: hop, hop Okrzyk radości; hip, hip Usypianie dziecka: aaaa Uciszanie dziecka: ćśśś Przepędzanie kurek; a-sio Nawoływanie kur: cip, cip Wołanie kota: kici, kici, ci, ci Nawoływanie gęsi: dzicia, dzicia Zatrzymywanie konia; prr Poganianie konia: wio Na koniec jeszcze jedna uwaga. Nie zawsze dźwięk onomatopeiczny wytworzony przez dziecko będzie identyczny z wzorcowym. Nie martwy się jednak tym. Na tym etapie pracy nie ma to aż tak wielkiego znaczenia. Przygotowała: Iwona Pańczyk-logopeda | ||||||||